Keiretsu là gì
Khi tò mò về Nhật Bản, rõ ràng hơn là về lịch sử hào hùng kinh tế, đã bao giờ bạn từng nghe nói đến các tập đoàn tài phiệt zaibatsu? Thực chất, đây là một từ dùng làm chỉ các tập đoàn tứ bản khổng lồ đã điều hành và kiểm soát mọi phương diện nền kinh tế Nhật bản trước cố kỉnh chiến II và đã trở nên giải thể triệt hạ. Tuy nhiên sau đó, từ các “mảnh đổ vỡ của zaibatsu”, một mô hình mới keiretsu được có mặt như một sự sửa chữa các zaibatsu trước đó. Đặc biệt, một trong những năm 70 của chũm kỷ XX, khi nền tài chính Nhật phiên bản nổi giờ đồng hồ với vận tốc tăng trưởng thần kỳ, thuật ngữ “keiretsu” được dùng làm chỉ các tập đoàn tài chính lớn tại Nhật bạn dạng sau Chiến tranh quả đât lần vật dụng Hai càng trở nên thông dụng và được rất nhiều giới học giả ân cần chú ý.
Bạn đang xem: Keiretsu là gì
1. Zaibatsu – chi phí thân của Keiretsu
Mô hình kinh tế keiretsu vốn có tiền thân là zaibatsu (財閥) – là các tập đoàn tư phiên bản khổng lồ điều hành và kiểm soát nền kinh tế Nhật bản trước chiến tranh nhân loại thứ Hai. Luân chuyển quanh về zaibatsu, có không ít quan điểm và đánh giá liên quan cho tập đoàn kinh tế này và cho đến thời điểm bây giờ vẫn chưa tồn tại một định nghĩa chuẩn xác và đồng nhất giữa những nhà nghiên cứu về định nghĩa zaibatsu. Qua việc tổng hợp các tài liệu, hoàn toàn có thể tóm gọn zaibatsu vào 4 điểm thiết yếu sau:
Thứ nhất, zaibatsu là những tập đoàn tài chính mang đặc điểm nửa phong kiến, có nghĩa là quyền sở hữu, kiểm soát và chi phối chỉ triệu tập trong tay một gia đình nào đó, quyền vượt kế không phải để cho những người tài năng trong tập đoàn lớn lớn, được tuyển chọn lựa qua quá trình hội kiến của nhân viên cấp dưới trong công ty, mà lại truyền cho những thành viên vào gia đình, những người có cùng huyết thống.Thứ hai, zaibatsu vận động đa dạng trong nhiều nghành kinh doanh không giống nhau từ khai quật khoáng sản, đóng tàu sản xuất động cơ đốt trong, thép, dệt may, hóa chất, thanh lọc dầu, cho tới dệt may, tiếp tế bia, bào chế thực phẩm, bảo hiểm, làm cho giấy,… trong đó, ngân hàng và công ty thương mại đóng vai trò quan trọng quan trọng.Thứ ba, những tập đoàn này luôn kiểm soát và độc quyền một hoặc các lĩnh vực marketing trên thị phần kinh tế. Chẳng hạn, mitsubishi đã sản phẩm hiếm trong lĩnh vực vận sở hữu đường thủy trong một thời hạn dài trước rứa chiến II.Thứ tư, bao gồm quan hệ ngặt nghèo với bao gồm phủ: các zaibatsu luôn nhận được sự bảo hộ và hậu thuẫn của chính phủ thông qua các chế độ thuế quan, trợ cấp; phương diện khác, zabattsu cũng là nguyên tắc hữu hiệu của cơ quan chính phủ trong việc thực hiện các mục tiêu chính trị của mình, trong đó có các trận đánh tranh xâm lược.Hầu hết những zaibatsu mọi được khởi dựng từ bỏ thời kỳ Minh Trị, ở một vài ngôi trường hợp đang bắt rễ tức thì từ thời Edo như tập đoàn lớn Sumitomo, Mitsui. Cho tới thời điểm cuối thời kỳ Chiến tranh thế giới lần vật dụng II (tức năm 1945), sự áp hòn đảo và sức mạnh điều hành và kiểm soát nền kinh tế Nhật bạn dạng của 4 zaibatsu lớn số 1 (四大財閥, tất cả Mitsui, Mitsubishi, Sumitomo, Yasuda) với 9 zaibatsu (gồm 4 zaibatsu lớn số 1 và 5 zaibatsu: Aikawa – nói một cách khác là Nissan, Asano, Furukawa, Nakajima, Nomura) được biểu lộ qua những số lượng sau: Trong nghành nghề tài chính, chỉ riêng rẽ 4 zaibatsu lớn đã chiếm tới một nửa tổng số vốn, 9 zaibatsu chiếm 53%; trong nghề công nghiệp nặng, 4 zaibatsu phệ chiếm 32%, 9 zaibatsu chiếm phần 49%; trong toàn bộ lĩnh vực công nghiệp, 4 zaibatsu béo chiếm 25%, 9 zaibatsu chiếm phần 35%<1>.
Các zaibatsu theo nghĩa trước chiến tranh hình như không còn nữa. Tuy vậy, những chính sách giải thể các zaibatsu lại có ảnh hưởng tác động không nhỏ đến sự phát triển kinh tế tài chính của Nhật bạn dạng sau chiến tranh. Bài toán giải thể các zaibatsu không chỉ có làm giảm thiểu tình trạng sản phẩm hiếm về kinh tế tài chính mà còn khiến cho môi trường tuyên chiến đối đầu tự do cho các công ty nhỏ, độc lập, nhờ đó mà vận động kinh tế của những công ty Nhật bạn dạng cũng trở cần dân chủ hơn.
Tuy nhiên, mang dù đã biết thành phân bóc tách ra thành nhiều công ty nhỏ khác nhau nhưng chỉ một thời gian sau, những zaibatsu vẫn “hồi sinh” mau lẹ nhưng những đặc trưng trở nên tân tiến của nó siêu khác so với đặc trưng của zaibatsu trước năm 1945, đó là việc xuất hiện tại của một mô hình mới: quy mô keiretsu. Rất có thể nói, khoảng thời gian 7 năm Nhật bản bị quân Đồng minh chiếm đóng đó là giai đoạn đầu mang tính chất chuyển giao thân zaibatsu và keiretsu.
2. Bạn dạng chất
Có thể nói, keiretsu là một quy mô tổ chức rất rất dị của riêng Nhật Bản. Về mặt ngôn từ học, keiretsu (系列) gồm âm Hán – Việt là “hệ liệt”, được dùng làm chỉ một hệ thống liên kết có tổ chức và bơ vơ tự. Về phiên bản chất, keiretsu chính là những tập đoàn hay tổ hợp những công ty hoạt động trên nhiều lĩnh vực liên kết lại với nhau về những mặt như tài chính, nhân lực, nguyên nhiên liệu, công nghệ, phân phối,… được thành lập tại sinh sống Nhật bản sau Chiến tranh quả đât thứ hai.
Cho đến thời điểm hiện tại, mặc dù có nhiều nhà kinh tế tài chính nghiên cứu giúp về keiretsu mà lại để nói được đúng mực Nhật bạn dạng có từng nào keiretsu thì thật sự khôn xiết khó. Có không ít cách phân một số loại keiretsu, nhưng theo phong cách phân phân chia hiện hành thì keiretsu bao gồm hai loại: keiretsu hàng ngang (横系列) và keiretsu hàng dọc (縦系列). Keiretsu hàng ngang dùng để làm chỉ một tập hợp những công ty triệu tập quanh một bank (main bank) và một công ty dịch vụ thương mại (sogo shosha), được links với nhau thông qua việc sở hữu cổ phần chéo cánh và quan hệ giới tính thương mại. Đây là keiretsu được bàn đến nhiều nhất vày chúng có sức mạnh chi phối không hề nhỏ đến nền kinh tế tài chính Nhật bạn dạng và được tương đối nhiều học mang quan tâm. Sáu keiretsu lớn nhất Nhật bản từ sau Chiến tranh quả đât lần máy II cho nửa đầu trong thời điểm 90 của cố gắng kỷ XX là: Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo, Fuyo, Sanwa, Daiichi. Trong đó, 3 keiretsu đầu có bắt đầu từ các cựu zaibatsu trước cuộc chiến tranh mà trở nên tân tiến lên, gồm hàng chục doanh nghiệp hạt nhân triệu tập xung xung quanh một ngân hàng chính (Ngân hàng Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo), một công ty dịch vụ thương mại tổng phù hợp (Công ty tập đoàn mitsubishi Shoji, Mitsui Bussan, Sumitomo Shoji), và hầu hết các doanh nghiệp thành viên của bọn chúng đều áp dụng logo và thương hiệu của tập đoàn. Ba keiretsu sót lại có số thành viên ít hơn, những thành viên cũng không tồn tại quan hệ với các cựu zaiabatsu trước chiến tranh, kém link hơn với quan hệ của chúng chủ yếu giới hạn trong quan hệ ngân hàng – khách hàng hàng, song chúng cũng bao gồm một ngân hàng chủ yếu (Ngân sản phẩm Fuji, Sanwa, Daiichi – năm 1971 phù hợp với Nihon Kangyo thành Daiichi Kangyo) cùng một công ty dịch vụ thương mại tổng thích hợp (Công ty Marubeni, Nissho Iwai, Ichochu). Chính vì vậy, mặc dù xét về thực chất ngữ nghĩa ko được trọn vẹn chính xác, mà người ta hay gọi tía keiretsu đầu là “keiretsu tập trung vào những zaibatsu” (hoặc “keiretsu cũ”), còn bố keiretsu sau là “keiretsu tập trung vào các ngân hàng” (hoặc “keiretsu mới”).
(Chú ý: Theo nghĩa rộng, phân tử nhân của keiretsu mặt hàng ngang là một trong những tổ chức tài chính (bao tất cả cả ngân hàng và công ty bảo hiểm) cùng một công ty dịch vụ thương mại tổng hợp. Tuy nhiên, trong tổ chức triển khai tài chính, do ngân hàng có vị thế to hơn nên trong vô số trường hợp, bạn ta chỉ nói mỗi bank và doanh nghiệp bảo hiểm)
Sự khác biệt giữa Zaibatsu và Keiretsu<3>Nhìn vào sơ đồ trên rất có thể thấy, điểm không giống nhau lớn tốt nhất giữa zaibatsu với keiretsu là quan tiền hệ mua và sự đưa ra phối kiểm soát. Nếu như như trong zaibatsu, quan hệ download và quyền điều hành và kiểm soát thuộc về một gia đình tài phiệt như thế nào đó, thì trong keiretsu, dục tình sở hữu chính là tỷ lệ gắng cổ phần chéo cánh giữa những công ty trong nhóm. Vị vậy, những công ty luôn chịu sự bỏ ra phối và điều hành và kiểm soát lẫn nhau.
Xem thêm: Từ Điển Tiếng Việt " Chủ Nghĩa Duy Tâm Là Gì ? Chủ Nghĩa Duy Vật Và Chủ Nghĩa Duy Tâm Là Gì
Loại keiretsu thiết bị hai là keiretsu hàng dọc là tập hợp các công ty, vào đó bao gồm 1 công ty rất to lớn và sản phẩm trăm, hàng ngàn công ty nhỏ phụ thuộc, điểm sáng nổi nhảy của keiretsu này là tính trình độ chuyên môn hóa cao. Một số trong những keiretsu điển hình: Toyota, Matsushita, Nissan, Hitachi, NEC,…
3. Ưu và nhược
Một trong những điểm mạnh lớn tuyệt nhất của keiretsu chính là tính an toàn và ổn định định. Do sở hữu cổ phần chéo cánh và chịu tác động của một bank và một công ty thương mại chung nên những công ty trong keiretsu thông thường sẽ có chiến lược sale giống nhau, phát huy năng lực tương trợ, phù hợp tác, độc nhất vô nhị là khi gặp gỡ khó khăn về tài chính. Kề bên đó, các công ty thành viên còn share với nhau những văn minh khoa học tập công nghệ, những tuyệt kỹ kinh doanh, tay nghề quản lý, phương pháp tiếp thị, xâm nhập thị trường,… Thêm nữa, những công ty vào khối keiretsu cũng không trở nên nguy cơ tranh quyền điều hành quản lý hoặc bị đối thủ bên ngoài thôn tính.
Tuy nhiên, điểm yếu kém của nó đó là tính khép kín, thiếu thốn minh bạch, bớt tính cạnh tranh, kỹ năng động, đổi mới. Với điểm sáng như vậy, các keiretsu đã trở thành một thành trì, một trở hổ thẹn vô hình lớn nhất ngăn ngăn sự xâm nhập của các công ty quốc tế vào thị phần Nhật bạn dạng suốt những thập kỷ sau Chiến tranh quả đât thứ hai, không rất nhiều vậy, nó còn vô tình chia cắt thị trường Nhật phiên bản thành gần như mảnh cắt gồm tính độc lập. Lịch sử vẻ vang đã cho thấy, mô hình này chỉ tương thích cho Nhật bạn dạng trong thời kỳ yêu cầu sự ổn định, sự triệu tập mọi nguồn lực có sẵn để có thể đuổi kịp các nước tư phiên bản phương Tây; còn trong bối cảnh toàn cầu hóa, năng đụng và hay thay đổi như thời buổi này thì mô hình này vẫn tỏ ra vô cùng chắc nịch và kém hiệu quả, đây đó là một một trong những nguyên nhân chính đưa đến sự phá sản một loạt vào trong thời điểm 90 của nắm kỷ XX. Để say đắm nghi cùng với bối cảnh kinh tế hiện nay, các keiretsu sản phẩm ngang thường bao gồm trong chúng luôn cả những keiretsu mặt hàng dọc, tạo cho mô hình keiretsu ông chồng chéo, phức tạp. Chẳng hạn, NEC ở trong Sumitomo keiretsu, những keiretsu sản phẩm dọc mập như Toyota cùng Toshiba lại là member của Mitsui keiretsu, giỏi Nissan keiretsu lại là member của Fuyo keiretsu,…
4. Một số trong những keiretsu tiêu biểu
Dưới đó là 5 keiretsu lớn nhất tại Nhật bản với chủ quản là những ngân hàng, công ty thương mại dịch vụ tổng hòa hợp và một vài công ty chân rết phệ (Chú ý: Ngoài các công ty chân rết đã nêu tiếp sau đây còn có không ít công ty không giống nữa)
※ Mitsubishi Group（三菱グループ）
※ Mitsui Group （三井グループ）
※ Sumitomo Group (住友グループ)
※ Fuyo Group（芙蓉グループ)
※ DKB Group hay nói một cách khác là Dai-Ichi Kangyo Group（第一勧銀グループ）
Trải qua một thời gian dài, khoác dù đã biết thành quân Đồng minh tiêu diệt nhưng trong toàn cảnh thời thế biến chuyển đổi, những công ty nằm trong zaibatsu cũ đã mở ra trở lại xuất phát từ một đống tro tàn cùng với một mức độ mạnh hoàn toàn mới. Tuy vậy, những điểm lưu ý trong cấu trúc làm chủ của nó không hệt như các zaibatsu trước năm 1945. Các công ty thuộc keiretsu ko còn trọn vẹn bị dựa vào hay bị định đoạt do những nhà tư bản đứng đầu gia tộc, cơ mà đều hoàn toàn có thể tham gia vào sự lựa chọn con đường cải tiến và phát triển chung của công ty. đặc điểm độc quyền đã biết thành giảm thiểu đáng chú ý và vận động kinh tế của các công ty ở trong keiretsu cũng bị dân công ty hơn. Nói biện pháp khác, mô hình keiretsu ra đời y như một dạng biến chuyển thể của zaibatsu nhằm mục tiêu thích ứng hơn với yếu tố hoàn cảnh mới.
Trong quy trình toàn cầu hóa ngày nay, để hoàn toàn có thể thích ứng được trong môi trường tuyên chiến đối đầu gay gắt của nền kinh tế tài chính thị trường, những nước trên trái đất đều đã tạo ra những tế bào hình kinh tế đặc trưng phù hợp với điều kiện kinh tế – buôn bản hội trong nước. Những cái tên như mô hình Chaebol của đất nước hàn quốc Quốc, mô hình Jituan Gongsi của Trung Quốc, quy mô Anglo – Sason của Anh, mô hình Continental của Pháp với Đức, hay quy mô Keiretsu của Nhật Bản,… chắc hẳn rằng đã không thể xa lạ. Còn đối với Việt Nam, một nước đang phát triển và bây giờ vẫn đang tìm đến mình 1 hướng đi mới trong cải tiến và phát triển kinh tế, thì việc giao lưu và học hỏi kinh nghiệm với rút ra những bài học thực tiễn từ các nước đi trước là khôn cùng quan trọng. Thông qua việc mày mò về một mô hình tài chính đặc trưng của Nhật Bản, người viết mong muốn rằng nước ta sẽ có những phân tích đánh giá giảm hơn về bối cảnh kinh tế bây giờ để từ đó vạch ra một quy mô phát triển cụ thể và đúng nghĩa, cân xứng với điều kiện rõ ràng của khu đất nước. Vớ nhiên, nếu chỉ nhìn qua trường đúng theo Nhật phiên bản là quan trọng đủ mà đề nghị xem xét tất cả các mô hình của các nước không giống ở châu Á, châu Âu cùng Hoa Kỳ.
Chú giải
<1> 平井岳哉（2013）『戦後型企業集団の経営史～石油化学・石油からみた三菱の戦後』日本経済評論社、tr.14.
<2> S. Yonekura (1885), The Emergence of the Prototype of Enterprise Group Capitalism, Hitotsubashi Journal of Commerce và Management, tr.63.
Xem thêm: Kí Là Gì ? Thể Loại Kí Lớp 6 Là Gì
<3> S. Yonekura (1885), The Emergence of the Prototype of Enterprise Group Capitalism, Hitotsubashi Journal of Commerce and Management, tr.64.
